Parlament Europejski: Nagroda Sacharowa i inne wyróżnienia
2018-12-05 | 13:26:25

Parlament Europejski: Nagroda Sacharowa i inne wyróżnienia

W dniach 23-26 maja 2019 roku weźmiemy udział w wyborach do Parlamentu Europejskiego. Przed pójściem na głosowanie warto poznać bliżej tą niezwykle ważną unijną instytucję. Ostatni z cyklu czterech artykułów na ten temat przedstawi Nagrodę Sacharowa i inne nagrody przyznawane przez Parlament Europejski.

Początek grudnia to ważny okres dla praw człowieka. 10 grudnia w rocznicę podpisania Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (PDPC) obchodzimy Światowy Dzień Praw Człowieka. 14 grudnia natomiast przypada rocznica śmierci Andrieja Sacharowa, słynnego rosyjskiego obrońcy praw człowieka i swobód obywatelskich. W tym właśnie okresie Parlament Europejski (PE) wręcza Nagrodę na rzecz Wolności myśli im. Sacharowa (zwaną też po prostu Nagrodą Sacharowa).

Nagroda została ustanowiona w 1988 roku. Jest to najwyższe wyróżnienie za działania w obszarze praw człowieka przyznawane przez Unię Europejską. Wręczana jest ona corocznie przez Parlament Europejski osobom i organizacjom, które zasłużyły się w walce z nietolerancją, fanatyzmem i prześladowaniem. Nagroda stanowi wyraz uznania i moralnego wsparcia dla laureatów, którzy dzięki niej zostają umocnieni w swoich działaniach oraz zyskują silniejszą pozycję w walce o słuszną sprawę.

Patron nagrody, Andriej Sacharow, był rosyjskim fizykiem jądrowym, a następnie działaczem na rzecz praw człowieka. Jako specjalista w tej dziedzinie przestrzegał przed użyciem broni masowego rażenia. Ponadto próbował przewidzieć stopień postępu technologicznego w następnych dziesięcioleciach. Za działania na rzecz praw człowieka otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla. Sacharow zmarł w 1989 roku, więc nie dożył upadku ZSRR, lecz był świadkiem ważnych przemian zachodzących w tym państwie.

Ceremonia wręczenia Nagrody im. Sacharowa wraz z 50 tys. euro odbywa się pod koniec każdego roku na uroczystym posiedzeniu plenarnym Parlamentu Europejskiego w Strasburgu. Kandydatów do nagrody nominują posłowie (grupy polityczne lub grupy min. 50 posłów), a laureata wyłania Konferencja Przewodniczących PE.

W 2018 roku nagrodę otrzyma Ołeh Sencow. Ukraiński reżyser i dramaturg w maju 2014 r. został aresztowany przez rosyjskie służby w Symferopolu na Krymie. Za rzekome działania terrorystyczne został skazany na 20 lat pobytu w kolonii karnej i wciąż odbywa wyrok na terenie Rosji.

Uroczysta ceremonia wręczenia nagrody odbędzie się tradycyjnie 13 grudnia w siedzibie Parlamentu Europejskiego w Strasburgu. W ubiegłym roku Nagrodę im. Sacharowa otrzymała Demokratyczna Opozycja z Wenezueli. W poprzednich latach laureatami nagrody byli m. in. Nelson Mandela z Republiki Południowej Afryki, Aung San Suu Kyi z Birmy, Alaksandr Milinkiewicz z Białorusi czy Malala Yousafzai z Pakistanu.

Oleh Sencow nie będzie mógł przyjąć nagrody osobiście, ponieważ przebywa w więzieniu. Takie sytuacje zdarzały się także w latach poprzednich. Było tak np. w przypadku pierwszego laureata – Nelsona Mandeli, który kilka tygodni po wyjściu na wolność odwiedził PE, dziękując za wsparcie i pomoc.

W tym roku obchodzimy 30 rocznicę ustanowienia nagrody. Z tej okazji Parlament Europejski, we współpracy ze Magnum Photos, przygotował wystawę fotograficzną, zatytułowaną „Obrońcy naszych swobód”. Wystawa przedstawia życie i pracę czterech różnych aktywistów i stypendystów im. Sacharowa z Tunezji, Kambodży, Etiopii oraz Bośni i Hercegowiny, którzy poprzez swoją działalność wyrażają istotę wolności myśli i ekspresji. Wystawa  odwiedziła w tym roku różne państwa członkowskie UE, w tym również Polskę.

Nagroda Sacharowa nie jest jedyną nagrodą przyznawaną przez Parlament Europejski.

W 2007 roku została ustanowiona Nagroda filmowa Parlamentu Europejskiego – LUX, która jest przyznawana co roku. Nagroda LUX ma dwa główne cele: wspieranie publicznej debaty na temat Europy oraz obiegu europejskich produkcji filmowych na terenie Unii Europejskiej. Dystrybucja, ograniczona przez bariery językowe, jest „piętą achillesową” kina europejskiego. Celem Nagrody LUX jest przezwyciężanie tych barier.

Nagroda LUX pomaga filmom europejskim trafić do szerszego grona widzów, wspierając proces tworzenia napisów oraz dystrybucji. Przez Nagrodę LUX, Parlament Europejski wspiera różnorodność kulturową, jednocześnie budując porozumienie między mieszkańcami Europy. Nagroda przyznawana jest na podstawie głosów posłów do Parlamentu Europejskiego, jednak warto wspomnieć, że każdy Europejczyk może oddać swój głos na najlepszy film na oficjalnej stronie nagrody. W 2014 roku nagrodę otrzymał polski film „Ida”, późniejszy zdobywca Oscara w kategorii najlepszy film nieanglojęzyczny.

PE nie zapomina także o młodzieży.

Nagroda im. Karola Wielkiego dla Młodzieży jest przyznawana od 2008 roku przez Parlament Europejski oraz Fundację Międzynarodowej Nagrody im. Karola Wielkiego z Akwizgranu. Mogą ją otrzymać realizowane przez młodych ludzi projekty, które: 

  • promują porozumienie na poziomie europejskim i międzynarodowym,
  • sprzyjają rozwojowi wspólnego poczucia europejskiej tożsamości oraz integracji, 
  • proponują wzorce postępowania młodym ludziom w Europie,
  • przedstawiają praktyczne przykłady tworzenia przez Europejczyków jednej społeczności.

Nagroda dla najlepszego projektu wynosi 5000 euro, drugie miejsce - 3000 euro, a trzecie - 2000 euro. Ponadto uczestnicy konkursu reprezentujący wybrane 28 projektów krajowych zostaną zaproszeni do udziału w czterodniowej wycieczce do Akwizgranu (Aachen) w Niemczech. W tym mieście znajdowała się bowiem stolica imperium Karola Wielkiego.

Warto dodać, że od 1950 roku (w tym przypadku bez udziału PE) przyznawana jest Międzynarodowa Nagroda im. Karola Wielkiego. Otrzymują ją wybitne osobistości i instytucje za zasługi w promowaniu pokoju i jedności w Europie. Wśród laureatów byli Polacy: Jan Paweł II, Donald Tusk i Bronisław Geremek.

Również w 2008 roku, aby nagrodzić Europejczyków za nadzwyczajne osiągnięcia, Parlament Europejski utworzył Europejską Nagrodę Obywatelską. Przyznaje się ją (w formie medalu honorowego) za działania w następujących dziedzinach:

  • Promowanie lepszego wzajemnego zrozumienia i ściślejszej integracji między obywatelami a państwami członkowskimi,
  • Ułatwianie transgranicznej lub ponadnarodowej współpracy w ramach Unii Europejskiej.
  • Codzienną aktywność dającą konkretny wyraz wartościom wynikających z Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej.


Do zgłaszania kandydatów upoważnieni są jedynie europarlamentarzyści, a członków Kapituły Europejskiej Nagrody Obywatelskiej mianuje Prezydium Parlamentu Europejskiego.

Laureatami tego wyróżnienia mogą być obywatele, grupy, stowarzyszenia lub organizacje. Każdy deputowany PE ma prawo do nominowania jednego kandydata rocznie. Zwycięzcy nagrody otrzymują medale podczas ceremonii w swoich krajach, a następnie spotkają się w Brukseli, by zaprezentować swoje dokonania i porozmawiać z eurodeputowanymi.

Wśród laureatów Europejskiej Nagrody Obywatelskiej 2018 jest dobrze znana Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, której celem jest ratowanie życia chorych, w szczególności dzieci, działanie na rzecz poprawy stanu ich zdrowia, jak również promocja profilaktyki zdrowotnej.

 

Wiemy już zatem czym jest Parlament Europejski, znamy jego historię, sposób wybierania deputowanych oraz ich obowiązki i kompetencje.

Cała ta wiedza na pewno przyda się, kiedy w dniach 23-26 maja 2019 roku będziemy głosować…

...a jeśli chcecie tym razem zagłosować, nie zapomnijcie zarejestrować się na stronie www.tymrazemglosuje.eu

 

Michał Witas

Punkt Informacji Europejskiej Europe Direct – Katowice





EUROPE DIRECT W POLSCE