Pokój z widokiem na morze jest dla większości ludzi luksusem. Jednak gdy szaleje sztorm i podnoszą się fale, ten sam widok może przerażać. Dwa projekty finansowane przez UE zapewniają bezpieczeństwo ludziom i ich domom dzięki stworzeniu systemu wczesnego ostrzegania przed sztormami oraz systemu wspomagającego władze lokalne, przedsiębiorstwa budowlane i inwestorów w rozsądnym planowaniu.

Obszary przybrzeżne są szczególnie narażone na ryzyko zalania, a skutki dużej gęstości zaludnienia, erozji i podnoszenia się poziomu morza z powodu zmian klimatu zwiększają prawdopodobieństwo powodzi.

Szkody może jednak ograniczyć, jeżeli mieszkańcy są w stanie przygotować się z wyprzedzeniem na trudne warunki pogodowe i możliwe powodzie, a także w przypadku, gdy ryzyko powodziowe jest brane pod uwagę podczas projektowania i budowy infrastruktury oraz domów mieszkalnych. W tym właśnie pomagają projekty MICORE i THESEUS.

W ramach finansowanego przez UE projektu MICORE stworzono system wczesnego ostrzegania poprzez symulację zagrożeń stwarzanych przez fale sztormowe powodujące erozję wybrzeży. Oprogramowanie ma pomóc w poprawie sposobów przewidywania katastrof i reagowania na nie, co z kolei zwiększy bezpieczeństwo publiczne.

System ten powstał w oparciu o kod otwarty. Dostarcza on informacji na temat warunków falowania i pływów oraz bardziej szczegółowych danych morfologicznych dotyczących konkretnych miejsc, od Rawenny na wybrzeżu Morza Śródziemnego do Warny nad Morzem Czarnym i od polskiego wybrzeża Morza Bałtyckiego do belgijskich plaż nad Morzem Północnym.

System obejmuje także atlantycką linię brzegową w południowej Hiszpanii (Kadyks) i Portugalii (Algarve), jak również wybrzeża Morza Irlandzkiego. W trakcie realizacji projektu, która zakończyła się w wrześniu 2011 r., w internecie udostępniono bezpłatnie prototypy, dostarczające informacje w czasie rzeczywistym.

Zdaniem koordynatora projektu Paola Ciavoli z uniwersytetu w Ferrarze (Włochy) system wczesnego ostrzegania jest wystarczająco elastyczny, by można go stosować w odniesieniu do różnorodnych obszarów przybrzeżnych. „Uważamy, że opracowany przez nas sposób działania można stosować w różnych warunkach” – wyjaśnił Ciavola. „Na przykład we Włoszech początkowo prowadziliśmy badania na jednej plaży, ale obecnie stosujemy system na 130-kilometrowym odcinku wybrzeża w regionie Emilia-Romania, gdzie władze lokalne wspierają nas w jego utrzymaniu. Dzięki nim jest to jeden z najbardziej udanych przykładów transferu wiedzy od naukowców do użytkowników końcowych. Współpracujemy ze Służbą Geologiczną Stanów Zjednoczonych, która stosuje podobne rozwiązanie w Kalifornii. Format ten znajduje więc powszechne zastosowanie”.

Niektórzy z byłych partnerów projektu pracują teraz wspólnie nad finansowanym przez UE projektem RISC-KIT, mającym na celu poprawę oprogramowania.

Wskazówki i doradztwo

Regiony Europy są narażone na zalewanie wybrzeży na różne sposoby. Po przeanalizowaniu naukowych, społecznych, gospodarczych i środowiskowych aspektów takich powodzi w ramach finansowanego przez UE projektu THESEUS połączono wskazówki z doradztwem, aby pomóc przedsiębiorstwom budowlanym i władzom lokalnym w zachowaniu bezpieczeństwa domów i infrastruktury, bez względu na geograficzne lub fizyczne właściwości regionu.

Ten pakiet narzędzi oprogramowania zawiera system wspomagania procesu podejmowania decyzji. Decydenci muszą jedynie wprowadzić dane o warunkach, z którymi mają do czynienia. „Można wówczas określić krótko-, średnio- i długookresowe skutki budowy na obszarach przybrzeżnych lub rozwoju tych obszarów” – powiedziała koordynatorka projektu Barbara Zanuttigh z Uniwersytetu Bolońskiego (Włochy).

Celem podręcznika projektu jest pomoc zarządcom obszarów przybrzeżnych w stosowaniu metod opracowanych w ramach programu THESEUS i wyborze najlepszych wariantów łagodzenia skutków powodzi. Uzupełnieniem jest zestaw informatorów, ułatwiających decydentom wskazanie silnych i słabych stron istniejących rozwiązań, a także określenie kluczowych wyzwań, którym należy stawić czoło.

Máire Geoghegan-Quinn, komisarz do spraw badań, innowacji i nauki, powiedziała: „Każdego roku tysiące Europejczyków padają ofiarą powodzi, a w związku ze zmianą klimatu w przyszłości liczba ta może znacznie wzrosnąć. Badania naukowe w UE, finansowane w ramach programu „Horyzont 2020”, przyczyniają się do ochrony obywateli i dobrobytu gospodarczego w Europie”.

Kontekst

Zarówno MICORE, jak i THESEUS, są projektami badawczymi finansowanymi przez Unię Europejską w ramach siódmego programu ramowego na rzecz badań i rozwoju technologicznego(2007–2013). Oba opierały się na współpracy uniwersytetów i ośrodków badawczych. Na program MICORE partnerzy w dziewięciu państwach członkowskich UE (Belgia, Bułgaria, Francja, Hiszpania, Holandia, Polska, Portugalia, Wielka Brytania, Włochy) uzyskali 3,5 mln euro z funduszy unijnych, natomiast THESEUS z udziałem partnerów z 12 państw UE (Belgia, Bułgaria, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Łotwa, Niemcy, Polska, Wielka Brytania, Włochy) we współpracy z podmiotami z Ukrainy, Rosji, Meksyku, Chin, Tajwanu i USA otrzymał 6,5 mln euro unijnego dofinansowania.

W dniu 1 stycznia 2014  r. Unia Europejska uruchomiła nowy program badań naukowych i innowacji pod nazwą „Horyzont 2020”. W ciągu najbliższych siedmiu lat prawie 80 mld euro zostanie zainwestowane w projekty z zakresu badań naukowych i innowacji, wspierające konkurencyjność gospodarczą Europy i poszerzające granice wiedzy człowieka. Środki z unijnego budżetu na badania są przeznaczane głównie na poprawę warunków życia w takich dziedzinach jak zdrowie publiczne, ochrona środowiska, transport, żywność i energia. Zawieranie partnerstw badawczych z sektorem farmaceutycznym, lotniczym i kosmicznym, samochodowym i elektronicznym stanowi także zachętę dla sektora prywatnego do inwestowania w celu wsparcia przyszłego wzrostu i tworzenia miejsc pracy dla specjalistów. Program „Horyzont 2020” będzie w jeszcze większym stopniu skoncentrowany na przekształcaniu wybitnych pomysłów w produkty, procesy i usługi rynkowe.

Dodatkowe informacje

MICORE: https://www.micore.eu/

THESEUS: http://www.theseusproject.eu/

Strona internetowa programu „Horyzont 2020”:

http://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/

Komunikat Komisji Europejskiej, Bruksela, 26 września 2014