W większości krajów rozwiniętych rak piersi dotyka średnio jedną na osiem kobiet. Zwiększenie wsparcia dla wczesnego wykrywania i bardziej skutecznego leczenia, w tym lepszej opieki paliatywnej, to główne cele obchodzonego w październiku tego roku Miesiąca Świadomości Raka Piersi. Obiecującym rozwiązaniem wydaje się medycyna spersonalizowana, dostosowująca leczenie do stanu konkretnego pacjenta i indywidualnych okoliczności – popularyzowana przez szereg projektów finansowanych przez UE.

Z laboratorium do kliniki

Unijny projekt TRANSBIG przyczynia się do badań translacyjnych, tj. zmierzających do zacieśnienia związku między badaniami laboratoryjnymi a terapią raka piersi – jak podkreśla dr Fatima Cardoso, dyrektor naukowa z ośrodka badań klinicznych Champalimaud w Lizbonie: „TRANSBIG przyczynia się do rozwiązania kwestii fragmentacji badań translacyjnych zmierzających do zwalczania raka piersi, poprzez wzmocnienie związków między czołowymi europejskimi badaczami w tej dziedzinie. Co więcej, doprowadził on do skutecznego uruchomienia jednego z najbardziej innowacyjnych badań w kierunku raka piersi w ciągu ostatnich dziesięciu lat”.

Wyniki badania, znanego jako MINDACT, zostaną udostępnione w 2015 r. Celem badania klinicznego było sprawdzenie, czy analiza genomu pacjentki może pomóc lekarzom w podjęciu trafnej decyzji, gdy pacjentce można oszczędzić chemioterapii po operacji raka piersi.

Badania kliniczne wykazały, że chemioterapia, chociaż skuteczna, może również prowadzić do przerzutów nowotworu, uszkodzeń serca, wczesnej menopauzy oraz upośledzenia funkcji poznawczych. Jednocześnie – zdaniem dr Cardoso – duża część pacjentek dotkniętych rakiem piersi najprawdopodobniej poddaje się nadmiernej terapii. Dzięki wynikom MINDACT chemioterapia może ominąć nawet 10-20 proc. pacjentek.

Badaniem MINDACT, którym zarządza Europejska Organizacja ds. Badań i Leczenia Nowotworów (EORTC) wspólnie z ciałem koordynującym projekt TRANSBIG: Breast International Group (BIG), objęto ponad 6 600 kobiet w dziewięciu państwach.

„Setki tysięcy kobiet mogą skorzystać z zastosowania przełomowych odkryć naukowych w metodach leczenia raka piersi ratujących życie” – stwierdziła unijna komisarz ds. badań, innowacji i nauki Máire Geoghegan-Quinn. „Badania nad rakiem stanowią priorytet finansowania badań naukowych przez UE. Około 1,4 mld euro przeznaczono już na cel translacyjnych badań nad rakiem w latach 2007 – 2013. Będziemy utrzymywać tę koncentrację środków w ramach programu »Horyzont 2020«, mając na względzie przyspieszenie przekazywania podstawowej wiedzy z korzyścią dla wczesnej diagnozy oraz strategii prewencyjnych i terapeutycznych”.

Inne projekty badawcze UE dotyczące raka piersi, w tym: EPIC, w ramach którego badano, jakie zmiany diety mogą potencjalnie zapobiec wystąpieniu raka piersi. Projekty CareMore i CTCTrap koncentrują się na krążących komórkach nowotworowych i DNA we krwi pacjenta, aby ukierunkować wczesne diagnozowanie i leczenie kobiet dotkniętych przerzutami raka piersi. Z kolei w ramach ASSURE rozważa się sposoby dostosowania badań przesiewowych w kierunku raka piersi do potrzeb pacjentki oraz opracowanie rozwiązań alternatywnych do mammografii – nieskutecznej w wykrywaniu raka u kobiet o dużej gęstości tkanki piersi.

Kolejny projekt, RATHER, poszukuje nowatorskich sposobów leczenia i spersonalizowanych metod diagnostycznych, zwłaszcza w przypadku potrójnie negatywnego (TN) raka piersi lub inwazyjnego raka zrazikowego (ILC). Są to trudne do leczenia nowotwory, w przypadku których nie są jak dotąd dostępne terapie ukierunkowane. Celem projektu MERIT jest natomiast opracowanie sposobu leczenia potrójnie negatywnego raka piersi za pomocą zindywidualizowanych szczepionek RNA, opracowanych dla konkretnej pacjentki.

Kontekst

Rak piersi jest drugim najczęściej występującym nowotworem na świecie, doprowadzającym do śmierci większej liczby kobiet niż inne nowotwory. W UE w roku 2012 stwierdzono raka piersi u rekordowej liczby 364 449 kobiet. W latach 2007 – 2013 UE zainwestowała 160 mln euro w badania nad rakiem piersi i zapewnia ciągłość tego wsparcia za pośrednictwem „Horyzontu 2020”, nowego programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji na lata 2014 – 2020.

W dniu 1 stycznia 2014 r. Unia Europejska uruchomiła nowy program badań naukowych i innowacji pod nazwą „Horyzont 2020”. W ciągu najbliższych siedmiu lat prawie 80 mld euro zostanie zainwestowane w projekty z zakresu badań naukowych i innowacji, wspierające konkurencyjność gospodarczą Europy i poszerzające granice wiedzy człowieka. Środki z unijnego budżetu na badania są przeznaczane głównie na poprawę warunków życia w takich dziedzinach jak zdrowie, ochrona środowiska, transport, żywność i energia.

Dodatkowe informacje

BIG and TRANSBIG: www.BIGagainstbreastcancer.org

EPIC: http://epic.iarc.fr/

CareMore: http://www.caremorectc.eu/

CTCTRAP: http://www.utwente.nl/tnw/ctctrap/

ASSURE: http://www.assure-project.eu/

RATHER: http://www.ratherproject.com/

MERIT: http://merit-consortium.eu/

Strona programu „Horyzont 2020”: http://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/

Komunikat Komisji Europejskiej, Bruksela, 27 października 2014