Pobudzanie inwestycji, dalsze reformy strukturalne oraz dążenie do odpowiedzialności budżetowej – to trzy filary polityki gospodarczej i społecznej zalecane dla UE. Komisja Europejska przygotowała roczną analizę wzrostu na 2015 rok. Polska została w niej wyróżniona za rozpoczęcie ambitnej reformy mającą ułatwić dostęp do zawodów regulowanych.

Głównym przedmiotem opublikowanej przez Komisję Europejską rocznej analizy wzrostu gospodarczego na 2015 r. jest zapewnienie Europie powrotu na ścieżkę tworzenia trwałych miejsc pracy i zrównoważonego wzrostu gospodarczego. Powołanie nowej Komisji, która zamierza realizować ambitny program na rzecz zatrudnienia, wzrostu, sprawiedliwości oraz zmian demokratycznych, jest odpowiednim momentem, aby dać nowy impuls tym działaniom.

Propozycja ambitnego planu inwestycyjnego zakładającego uruchomienie co najmniej 315 mld euro na dodatkowe inwestycje publiczne i prywatne w ciągu nadchodzących trzech lat oznacza otwarcie nowego rozdziału dla Europy (Investment Plan website). Plan ten jest elementem ogólnego podejścia Komisji Europejskiej do tworzenia miejsc pracy i pobudzania wzrostu gospodarczego w Europie. Zgodnie z tym podejściem w swojej rocznej analizie wzrostu gospodarczego na 2015 r. Komisja zaleca realizację polityki gospodarczej i społecznej w oparciu o trzy główne filary: 1) pobudzanie inwestycji, 2) odnowienie zobowiązania do reform strukturalnych oraz 3) dążenie do odpowiedzialności budżetowej.

Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący do spraw euro i dialogu społecznego, powiedział: - Unii Europejskiej zagraża długotrwały niski wzrost gospodarczy, który może pogorszyć już w tej chwili poważne problemy społeczne w niektórych częściach Unii. Dlatego proponujemy strategię polityczną opartą na inwestycjach, reformach strukturalnych i odpowiedzialności budżetowej. Apelujemy o podjęcie natychmiastowych działań z udziałem rządów, parlamentów i partnerów społecznych na poziomie UE i we wszystkich państwach członkowskich. Działając teraz razem, możemy zapewnić warunki dla stabilnego i trwałego wzrostu w przyszłości oraz sprawić, aby nasi obywatele mieli więcej możliwości znalezienia pracy.

Marianne Thyssen, komisarz UE do spraw zatrudnienia, spraw społecznych, umiejętności i mobilności pracowników, dodała: -Tworzenie miejsc pracy i polityka społeczna należą do najważniejszych aspektów naszej agendy politycznej i zajmują poczesne miejsce w rocznej analizie wzrostu gospodarczego. Wszyscy powinniśmy wziąć na siebie odpowiedzialność za te obszary polityki. Państwa członkowskie, które odważnie reformowały swoje rynki pracy, dowiodły, że takie reformy naprawdę się opłacają. To powinno zachęcić inne państwa członkowskie do pójścia ich śladem. Przedstawiony przez Komisję plan inwestycyjny na 315 mld euro może jeszcze bardziej zwiększyć pozytywne efekty tych działań.

Roczna analiza wzrostu gospodarczego, która rozpoczyna roczny cykl zarządzania gospodarczego, zawiera ogólne priorytety gospodarcze UE i wskazówki w zakresie polityki dla państw członkowskich na kolejny rok. Pomimo wysiłków podejmowanych na szczeblu krajowym i unijnym uzdrowienie europejskiej gospodarki jest wciąż słabe i nietrwałe, co z kolei hamuje postęp w walce z wysokim bezrobociem i ubóstwem. Przywrócenie zaufania oraz zapewnienie wzrostu w całej UE jest możliwe tylko pod warunkiem współpracy: państwa członkowskie muszą się zobowiązać do zmiany dotychczasowych działań na poziomie krajowym. Zważywszy na istotne różnice między państwami członkowskimi pod względem sytuacji gospodarczej, prawidłowe podejście w każdym kraju będzie inne. Aby nadać wspólny kierunek i koordynować strategie krajowe, Komisja zaleca oparcie polityki gospodarczej i społecznej w 2015 r. na trzech głównych filarach:

1. Pobudzanie inwestycji

Wraz z nastaniem światowego kryzysu gospodarczego i finansowego w Unii Europejskiej daje się odczuć niedostatek inwestycji. Potrzebne są zatem zbiorowe i skoordynowane działania na szczeblu europejskim, by odwrócić trend spadkowy i skierować Europę na trwałą ścieżkę uzdrowienia gospodarczego. Potrzebne są inwestycje, aby unowocześnić systemy ochrony socjalnej; dofinansować edukację, badania naukowe i innowacje; podnieść efektywność energetyczną i przestawić się na bardziej ekologiczne źródła energii; zmodernizować infrastrukturę transportową oraz uruchomić dalekosiężne i szybsze sieci szerokopasmowe.

Komisja Europejska jest gotowa się do tego przyczynić: dwa dni temu ogłosiła plan inwestycyjny na 315 mld euro na trzy najbliższe lata (zob. IP/14/2128). Ta „ofensywa inwestycyjna” zasadza się na trzech wzajemnie umacniających się elementach: 1) uruchomienie finansowania na inwestycje bez zaciągania nowych długów; 2) wspieranie projektów i inwestycji w najważniejszych obszarach, takich jak infrastruktura, kształcenie, badania naukowe i innowacje oraz 3) usunięcie barier charakterystycznych dla poszczególnych sektorów i innych barier finansowych i pozafinansowych utrudniających inwestycje. Komisja Europejska wzywa Parlament Europejski i państwa członkowskie do poparcia tego planu inwestycyjnego i do szybkiego podjęcia niezbędnych działań, tak aby europejska gospodarka odczuła wyraźny pozytywny efekt tych inwestycji.

2. Odnowione zobowiązanie do reform strukturalnych

Wraz z przesunięciem środka ciężkości z rozwiązywania sytuacji wyjątkowych wywołanych kryzysem na budowanie solidnych podstaw dla tworzenia miejsc pracy i wzrostu gospodarczego, zachodzi potrzeba podjęcia na nowo zobowiązania do realizacji reform strukturalnych. Na poziomie UE reformą strukturalną „par excellence” jest pogłębienie jednolitego rynku, które pomoże w modernizacji naszych gospodarek i sprawi, że Europa stanie się bardziej konkurencyjna, a także bardziej atrakcyjna dla inwestorów. Do zadań priorytetowych należą: usunięcie pozostających barier regulacyjnych i pozaprawnych w takich sektorach, jak energia, łączność telekomunikacyjna i transport, a także ustanowienie jednolitego rynku towarów i usług.

Na poziomie państw członkowskich Komisja zaleca skupienie się na kilku najważniejszych reformach: nadaniu rynkom pracy większej dynamiczności oraz zwalczaniu wysokiego poziomu bezrobocia; zapewnieniu efektywności i adekwatności systemów emerytalnych i systemów zabezpieczenia społecznego; stworzeniu bardziej elastycznych rynków produktów i usług; poprawie warunków dla inwestycji biznesowych oraz podniesieniu jakości inwestycji w badania naukowe i innowacje; a także na zwiększeniu skuteczności administracji publicznej w całej Europie.

3. Dążenie do odpowiedzialności budżetowej

Osiągnięto znaczący postęp w konsolidacji budżetowej: w ciągu zaledwie trzech lat średnie wskaźniki deficytu budżetowego w UE zostały obniżone z 4,5 proc. PKB w 2011 r. do około 3,0 proc. PKB w 2014 r. Zmniejszenie liczby państw objętych procedurą nadmiernego deficytu – do 11 w roku 2014 z 24 w roku 2011 – jest efektem tych korekt budżetowych, które walnie przyczyniły się do odbudowania zaufania do równowagi naszych finansów publicznych i do ustabilizowania sytuacji finansowej. Zabezpieczenie długoterminowej kontroli deficytu i obniżenie wysokiego poziomu zadłużenia pozostaje podstawowym warunkiem trwałego wzrostu gospodarczego. Potrzebujemy odpowiedzialnych i sprzyjających wzrostowi polityk budżetowych, zgodnych z paktem stabilności i wzrostu oraz uwzględniających specyficzną sytuację krajową. Państwa dysponujące większą przestrzenią fiskalną mają większe możliwości pobudzania krajowego popytu i inwestycji. Systemy podatkowe powinny być bardziej sprawiedliwe i skuteczne, a oszustwa podatkowe i uchylanie się od podatków należy stanowczo zwalczać.

Usprawnienie europejskiego zarządzania gospodarczego

Komisja Europejska proponuje także usprawnienie i wzmocnienie europejskiego semestru przez nadanie mu bardziej wyrazistego celu i większej roli politycznej w oparciu o trzy filary rocznej analizy wzrostu gospodarczego. Usprawnienie europejskiego semestru powinno wzmocnić społeczną gospodarkę rynkową i poprawić skuteczność koordynacji polityki gospodarczej na poziomie UE, dzięki zwiększonej rozliczalności i odpowiedzialności wszystkich podmiotów, w tym partnerów społecznych. Nowy cykl polityki gospodarczej uprości też efekty pracy Komisji oraz zmniejszy obciążenia związane ze sprawozdawczością, nałożone na państwa członkowskie. Jednocześnie proces ten stanie się bardziej otwarty i wielostronny (zob. załącznik 1 oraz MEMO/14/2180).

Sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu ostrzegania

Do rocznej analizy wzrostu gospodarczego dołączone jest sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu ostrzegania, które stanowi element regularnego nadzoru w ramach procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej. Jego celem jest wskazanie i wyeliminowanie zakłóceń równowagi, które mogą pogarszać wyniki gospodarcze poszczególnych państw, strefy euro i całej UE. Do procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej włączane są wskaźniki społeczne i dotyczące zatrudnienia, aby uzyskać lepsze zrozumienie sytuacji i zagrożeń na rynku pracy oraz w kwestiach społecznych.

Ze sprawozdania wynika, że choć państwa członkowskie poczyniły postępy w korygowaniu niektórych zakłóceń i w części gospodarek poprawiła się konkurencyjność, to jednak zakłócenia równowagi makroekonomicznej i ich najważniejsze skutki społeczne nadal są poważnym problemem. Wolno postępujące uzdrowienie gospodarki i bardzo niska inflacja są przeszkodą dla bardziej stanowczego ograniczania zakłóceń i związanych z nimi zagrożeń makroekonomicznych.

Ponadto zrównoważenie sald na rachunkach obrotów bieżących wciąż jest asymetryczne. Pomimo iż w niektórych państwach deficyt został zredukowany, to proces ten był w dużej mierze napędzany spadkiem popytu, a w szczególności zmniejszeniem poziomu inwestycji. Taka sytuacja, jeśli nie zostanie uregulowana, mogłaby wywołać negatywne skutki dla potencjału wzrostu w perspektywie średnioterminowej. W Niemczech i Niderlandach tymczasem nadal odnotowuje się bardzo duże nadwyżki na rachunku obrotów bieżących, co jest efektem słabego popytu krajowego i zmniejszenia inwestycji.

Jeśli chodzi o poszczególne państwa, Komisja stwierdza, że potrzebne są dalsze analizy (szczegółowe oceny sytuacji), aby dokładnie zbadać narastanie i ograniczanie zakłóceń i związanego z nimi ryzyka w 16 państwach członkowskich. Są to: Belgia, Bułgaria, Niemcy, Irlandia, Hiszpania, Francja, Chorwacja, Włochy, Węgry, Niderlandy, Portugalia, Rumunia, Słowenia, Finlandia, Szwecja i Zjednoczone Królestwo (więcej szczegółów w notatce prasowej: MEMO/14/2231).

Wspólne sprawozdanie o zatrudnieniu

Rocznej analizie wzrostu gospodarczego na 2015 r. towarzyszy także publikacja wniosku Komisji w sprawie wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu. W sprawozdaniu tym przedstawiono ocenę sytuacji w zakresie zatrudnienia w Europie oraz analizę działań politycznych podejmowanych w związku z tym przez państwa członkowskie. Na tej podstawie we wniosku stwierdzono, że istotne reformy strukturalne są opłacalne. W sprawozdaniu oceniono ponadto możliwości naprawy sytuacji społecznej i sytuacji w zakresie zatrudnienia (więcej szczegółów w notatce prasowej: MEMO/14/2234).