Komisja Europejska przedstawiła dzisiaj europejski program w zakresie migracji. Zaprezentowano działania bezpośrednie, które zostaną zrealizowane w odpowiedzi na nadzwyczajną sytuację w regionie Morza Śródziemnego, a także kolejne kroki, które należy podjąć w najbliższych latach, aby lepiej zarządzać migracją pod każdym względem.

Los tysięcy migrantów, ryzykujących życie, aby pokonać Morze Śródziemne, jest szokujący. Stało się oczywiste, że żadne państwo członkowskie nie może, a także nie powinno zostać pozostawione samemu sobie w obliczu ogromnej presji migracyjnej. W programie nakreślono odpowiedź Europy, łącząc politykę wewnętrzną i zewnętrzną, w możliwie efektywny sposób wykorzystując agencje UE oraz dostępne narzędzia, a także angażując wszystkie zainteresowane podmioty: państwa członkowskie, instytucje UE, organizacje międzynarodowe, społeczeństwo obywatelskie, władze lokalne i państwa trzecie.

Pierwszy wiceprzewodniczący Frans Timmermans powiedział: „Tragiczne wydarzenia na Morzu Śródziemnym były szokiem dla wszystkich Europejczyków. Nasi obywatele oczekują, że państwa członkowskie i europejskie instytucje podejmą działania, które zapobiegną dalszym takim tragediom. Rada Europejska wyraźnie podkreśliła, że musimy znaleźć europejskie rozwiązanie, oparte na wzajemnej solidarności oraz przekonaniu, że jesteśmy wspólnie odpowiedzialni za stworzenie skutecznej polityki migracyjnej. Z tego powodu Komisja przedstawia dzisiaj program, który odzwierciedla nasze wspólne wartości i stanowi odpowiedź na obawy obywateli związane, z jednej strony, z niedopuszczalnym cierpieniem ludzkim, a z drugiej – z nieodpowiednim stosowaniem naszych wspólnie uzgodnionych przepisów azylowych. Środki, które proponujemy, pozwolą na lepsze zarządzanie migracją, a tym samym skuteczniejszą reakcję na uzasadnione oczekiwania obywateli”.

Wysoka przedstawiciel/wiceprzewodnicząca Federica Mogherini dodała: „Przygotowując ten śmiały program, Unia Europejska potwierdziła, że jest gotowa zareagować na trudny los tych, którzy uciekają przed wojną, prześladowaniami i ubóstwem. Migracja to wspólna odpowiedzialność wszystkich państw członkowskich i właśnie do państw członkowskich dzisiaj apelujemy, aby przyczyniły się do podjęcia tego historycznego wyzwania. To wyzwanie ma wymiar nie tylko europejski, ale i globalny. W naszym programie potwierdzamy i rozszerzamy naszą współpracę z państwami pochodzenia i państwami tranzytu, aby ratować ludzkie życia, bardziej zdecydowanie zwalczać siatki przemytników i chronić tych, którzy tego potrzebują. Jednak wszyscy wiemy, że w perspektywie długoterminowej skuteczne rozwiązanie będzie możliwe tylko wtedy, gdy pokonane zostaną przyczyny leżące u źródła: począwszy od ubóstwa, poprzez niestabilność spowodowaną wojnami, po kryzysy w Libii i Syrii. Jako Unia Europejska jesteśmy zdecydowani współpracować w tym zakresie z całą społecznością międzynarodową”.

Komisarz do spraw migracji, spraw wewnętrznych i obywatelstwa Dimitris Avramopoulos podkreślił: „Europa nie może biernie przyglądać się, jak giną ludzie. Europejski program w zakresie migracji jest konkretną odpowiedzią na bezpośrednią potrzebę, jaką jest ratowanie życia oraz wspieranie państw będących na pierwszej linii, za pośrednictwem zdecydowanych działań obejmujących między innymi wzmocnienie obecności na morzu statków koordynowanych przez Frontex, pomoc nadzwyczajną w wysokości 60 mln EUR oraz plan działań wymierzonych w przemytników, którzy wykorzystują migrantów znajdujących się w trudnej sytuacji. W duchu pogłębionej solidarności jesteśmy zdecydowani wdrożyć kompleksową strategię, która zdecydowanie poprawi zarządzanie migracją w Europie”.

Działania natychmiastowe

W następstwie niedawnych tragedii na Morzu Śródziemnym Parlament Europejski i Rada Europejska osiągnęły porozumienie polityczne pozwalające na zmobilizowanie wszystkich wysiłków oraz dostępnych narzędzi w celu podjęcia niezwłocznych działań zapobiegających kolejnym wypadkom śmiertelnym na morzu. Dzisiaj Komisja określiła konkretne i natychmiastowe działania, które zamierza podjąć, w tym:

• potrojenie zdolności i środków przeznaczonych na prowadzone przez Frontex wspólne operacje „Tryton” i „Posejdon”w 2015 and 2016 r. W dniu dzisiejszym przyjęto budżet korygujący na 2015 r., aby zabezpieczyć niezbędne fundusze - łącznie 89 mln EUR, w tym 57 mln EUR w ramach Funduszu Azylu, Migracji i Integracji oraz 5 mln EUR w ramach nadzwyczajnych środków Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego; do końca maja przedstawiony zostanie nowy plan operacyjny Tryton;
• złożenie pierwszego w historii wniosku na podstawie art. 78 ust. 3 TFUE dotyczącego uruchomienia mechanizmu w sytuacji nadzwyczajnej, aby pomóc państwom członkowskim w obliczu nagłego napływu migrantów. Do końca maja Komisja złoży wniosek w sprawie tymczasowego mechanizmu podziałudla osób, które wyraźnie potrzebują ochrony międzynarodowej na terytorium UE. Do końca 2015 r. złożony zostanie wniosek dotyczący trwałego unijnego systemu przesiedleń w sytuacjach nadzwyczajnych związanych z masowym napływem migrantów;
• złożenie do końca maja wniosku dotyczącegoogólnoeuropejskiego programu przesiedleń w celu zaoferowania 20000 miejsc rozłożonych na wszystkie państwa członkowskie i przeznaczonych dla osób przesiedlonych, ewidentnie potrzebujących ochrony międzynarodowej na terytorium Europy; na ten cel przeznaczone zostaną dodatkowe fundusze w wysokości 50 mln EUR na 2015 i 2016 r.;
• uruchomienie w ramach wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO) operacji na Morzu Śródziemnym ukierunkowanej na rozbijanie sieci przemytników i walkę z przemytem ludzi, zgodnie z prawem międzynarodowym.

Dalsze działania: cztery filary pozwalające na lepsze zarządzanie migracją

Kryzys w regionie Morza Śródziemnego wywołany migracją zwrócił uwagę na najpilniejsze potrzeby. Wykazał jednak również, że nasza wspólna polityka migracyjna UE nie sprostała wyzwaniom. Patrząc w przyszłość, w europejskim programie w zakresie migracji przekształcono wytyczne polityczne przewodniczącego Komisji Jeana-Claude’a Junckera w zestaw spójnych i wzajemnie się umacniających inicjatyw, skupionych wokół czterech filarów; mają one przyczynić się do tego, by migracja była lepiej zarządzana pod każdym względem (zob. także załącznik).

Cztery filary nowego programu w zakresie migracji:

• ograniczenie czynników sprzyjających nielegalnej migracji, zwłaszcza poprzez powoływanie europejskich urzędników łącznikowych ds. migracji w delegaturach Unii w kluczowych państwach trzecich; wprowadzenie zmian do podstawy prawnej Frontexu i wzmocnienie tym samym jego roli w kwestii powrotów; przyjęcie nowej strategii przewidującej środki przekształcające działalność przemytników ludzi w proceder obarczony wysokim ryzykiem i przynoszący niewielkie zyski, a także rozwiązywanie problemów u źródła poprzez współpracę na rzecz rozwoju oraz pomoc humanitarną;
• zarządzanie granicami – ratowanie ludzkiego życia i zabezpieczanie granic zewnętrznych, zwłaszcza poprzez umocnienie roli i możliwości Frontexu; wsparcie we wzmacnianiu potencjału państw trzecich w zarządzaniu ich granicami; dalsze skupianie – w razie potrzeby – określonych funkcji straży przybrzeżnej na poziomie UE;
• zobowiązanie Europy do ochrony: silna wspólna polityka azylowa: priorytetem jest zapewnienie pełnego i spójnego wdrożenia wspólnego europejskiego systemu azylowego, w szczególności poprzez promowanie systematycznego identyfikowania i pobierania odcisków palców oraz podejmowanie starań na rzecz ograniczania przypadków nadużywania tego sposobu identyfikacji za pośrednictwem wzmocnienia przepisów bezpiecznego kraju pochodzenia zawartych w dyrektywie w sprawie procedur azylowych; przeprowadzenie oceny oraz ewentualnego przeglądu rozporządzenia dublińskiego w 2016 r.;
• nowa polityka dotycząca legalnej migracji: celem jest utrzymanie sytuacji, w której Europa – odnotowująca kryzys demograficzny – pozostaje atrakcyjnym celem dla migrantów, zwłaszcza za pośrednictwem przeglądu i aktualizacji systemu niebieskiej karty, przegrupowania priorytetów naszej polityki integracyjnej oraz maksymalizację korzyści płynących z polityki migracyjnej dla poszczególnych osób oraz państw pochodzenia, w tym dzięki ułatwieniu tańszych, szybszych i bezpieczniejszych przekazów pieniężnych.

Kontekst

W dniu 23 kwietnia 2014 r. Jean-Claude Juncker przedstawił na Malcie pięciopunktowy plan dotyczący migracji, wzywający do większej solidarności w ramach unijnej polityki migracyjnej UE. Był to element jego kampanii wyborczej na stanowisko przewodniczącego Komisji Europejskiej.

Obejmując swój urząd, przewodniczący Komisji Europejskiej Juncker powierzył komisarzowi ponoszącemu szczególną odpowiedzialność za migrację zadanie opracowania nowej polityki w zakresie migracji. Był to jeden z dziesięciu priorytetów wytycznych politycznych, programu politycznego, w oparciu o który Parlament Europejski wybrał Komisję.

Na podstawie wniosku Komisji Europejskiej w oświadczeniu Rady Europejskiej z dnia 23 kwietnia 2015 r. państwa członkowskie zobowiązały się do podjęcia szybkich działań ratujących życie ludzkie, a także do zintensyfikowania działań UE w obszarze migracji. Kilka dni później Parlament Europejski uchwalił rezolucję w tej sprawie.

Dodatkowe informacje

Prewodniczący Juncker ogłasza europejski program w zakresie migracji (video)

Europejski program w zakresie migracji: Pytania i odpowiedzi

Arkusz informacyjny: Relokacja i przesiedlenia

Arkusz informacyjny: Wspólna operacja Tryton

Arkusz informacyjny: Legalna migracja

Zestawienia dla poszczególnych krajów: Pomoc europejska dla państw członkowskich

Glosariusz: Wyjaśnienia dotyczące programu

Strona internetowa Dyrekcji Generalnej ds. Migracji i Spraw Wewnętrznych

Strona internetowa pierwszego wiceprzewodniczącego Fransa Timmermansa

Strona internetowa wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej Komisji Federiki Mogherini

Strona internetowa komisarza Dimitrisa Avramopoulosa

Communication on the European Agenda on Migration

Annex to the European Agenda on Migration

Komunikat Komisji Europejskiej, Bruksela, 13 maja 2015