W środę wieczorem Komisja Europejska podpisała z Grecją protokół ustaleń dotyczący nowego programu wsparcia stabilności. Europejski Mechanizm Stabilności (EMS), instrument ochronny ustanowiony w 2012 r. w odpowiedzi na światowy kryzys finansowy, będzie w stanie wypłacić w ciągu najbliższych trzech lat maksymalnie 86 mld EUR w formie pożyczek, pod warunkiem wdrożenia przez władze greckie reform rozwiązujących podstawowe problemy gospodarcze i społeczne kraju, określonych w protokole ustaleń.

Program, uzgodniony po tygodniach intensywnych negocjacji, pozwoli na zniesienie niepewności, ustabilizowanie sytuacji gospodarczej i finansowej oraz pomoże Grecji w powrocie na ścieżkę zrównoważonego wzrostu gospodarczego w oparciu o zdrowe finanse publiczne, większą konkurencyjność, prawidłowo funkcjonujący sektor finansowy, tworzenie miejsc pracy oraz spójność społeczną. Zgodnie z art. 13 Porozumienia ustanawiającego Europejski Mechanizm Stabilności, protokół ustaleń określa szczegółowe cele reform i zobowiązania niezbędne do uruchomienia finansowania z EMS. Wypłata środków finansowych jest uzależniona od postępów w ich realizacji. Wdrażanie programu będzie monitorowane przez Komisję we współpracy z Europejskim Bankiem Centralnym oraz, w miarę możliwości, wspólnie z Międzynarodowym Funduszem Walutowym. Monitorowanie będzie miało formę regularnych przeglądów.

Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący do spraw euro i dialogu społecznego, który podpisał protokół ustaleń w imieniu Komisji, stwierdził: „Przy wsparciu z tego programu władze greckie będą miały możliwość odbudowania wzajemnego zaufania, stabilności finansowej i pewności, bez których nie można przywrócić wzrostu greckiej gospodarki. Teraz ważne jest szybkie wdrożenie uzgodnionych reform. Pozwoli to Grecji na przywrócenie konkurencyjności i zapewnienie trwałego wzrostu gospodarczego.”

Pierre Moscovici, komisarz ds. gospodarczych i finansowych, podatków i ceł, stwierdził: „Przyjęcie tego programu to wspaniała wiadomość dla Grecji i całej Unii Europejskiej. Dzięki niemu stworzone zostaną warunki dla zwiększenia wzrostu, stabilności, inwestycji i tworzenia miejsc pracy. Poprzez powiązanie solidarności i odpowiedzialności Grecja, pozostali członkowie strefy euro oraz instytucje UE otwierają nowy rozdział, w oparciu o reformy, sprawiedliwość i wzajemne zaufanie”.

Marianne Thyssen, komisarz do spraw zatrudnienia, spraw społecznych, umiejętności i mobilności pracowników, dodała: „Priorytetem Komisji było skupienie się w nowych programach wsparcia na dostosowaniach, które będą sprawiedliwe pod względem społecznym. Dzisiaj po raz pierwszy wywiązujemy się z tego zobowiązania, poprzez przeprowadzenie dogłębnej oceny skutków społecznych nowego programu dla Grecji i zagwarantowanie, że jest on sprawiedliwy społecznie i chroni najsłabszych członków społeczeństwa.”

Zgodnie z wytycznymi politycznymi przewodniczącego Jeana-Claude’a Junckera, Komisja jako strona w negocjacjach zwracała szczególną uwagę na to, aby nowy programy był sprawiedliwy społecznie, starając się zagwarantować, aby ciężar dostosowań był rozłożony sprawiedliwie i aby najsłabsi członkowie społeczeństwa byli chronieni. Komisja publikuje dziś ocenę skutków społecznych programu i stwierdza, że jeżeli środki przewidziane w przedmiotowym programie zostaną całkowicie i terminowo wdrożone, pomogą Grecji w przywróceniu „stabilności i wzrostu w sposób finansowo i społecznie zrównoważony”, i przyczynią się do zaspokojenia najpilniejszych potrzeb społecznych i rozwiązania najbardziej palących problemów społecznych w Grecji.

Komisja skupiła się na przykład na następujących kwestiach:

• stopniowym wprowadzeniu systemu minimalnego dochodu gwarantowanego oraz zapewnieniu powszechnego dostępu do opieki zdrowotnej,
• zapewnieniu, aby wysiłki, których wymaga się od obywateli były proporcjonalne do ich dochodów,
• poszukiwaniu oszczędności w obszarach, które nie mają bezpośredniego wpływu na zawartość portfela zwykłych obywateli, np. ograniczanie wydatków na obronę lub eliminowanie niedociągnięć w wielu obszarach wydatków publicznych,
• zakwestionowaniu partykularnych interesów, np. stopniowym zniesieniu korzystnych warunków podatkowych dla
  właścicieli statków czy rolników, lub wyeliminowaniu ogromnej liczby różnych zwolnień, np. dotyczących stawek VAT na niektórych wyspach, lub nieuzasadnionych dotacji,
• wspieraniu roli partnerów społecznych i modernizacji systemu rokowań zbiorowych,
• zwalczaniu korupcji, uchylania się od opodatkowania oraz pracy nierejestrowanej,
• wspieraniu bardziej przejrzystej i skuteczniejszej administracji publicznej, w tym poprzez zwiększenie niezależności administracji podatkowej, reorganizację ministerstw i wprowadzenie ściślejszych powiązań między wynagrodzeniem a zakresem obowiązków.

W uzupełnieniu programu oraz aby zapewnić mu jak największe szanse powodzenia, w dniu 15 lipca Komisja przedstawiła strategię na rzecz wzrostu i zatrudnienia w Grecji. Do 2020 r. udostępnionych zostanie ok. 35 mld EUR przeznaczonych na inwestycje w ludzi i przedsiębiorstwa. Poprzez zwiększenie o 7 punktów procentowych stawki wstępnych płatności zaliczkowych dla programów na lata 2014-2020 w Grecji, w okresie tym można szybciej udostępnić dodatkowy 1 mld EUR w formie środków przeznaczonych dla danego kraju, aby skoncentrować w początkowym okresie nowe projekty współfinansowane przez UE.

Komisja przygotowuje również ofertę pomocy technicznej i wiedzy fachowej za pośrednictwem nowej wyspecjalizowanej Służby ds. Wspierania Reform Strukturalnych. Utworzona w lipcu Służba ds. Wspierania Reform Strukturalnych będzie stanowić centrum gromadzenia wiedzy fachowej dla służb Komisji, organów administracji państw członkowskich i innych organizacji międzynarodowych, aby wspierać opracowywanie i monitorowanie reform.

Kontekst

W dniu 8 lipca 2015 r. Republika Grecka („Grecja”) złożyła oficjalny wniosek w ramach europejskiego mechanizmu stabilności o udzielenie wsparcia na rzecz stabilności w formie pożyczki, w celu wypełniania zobowiązań dłużnych oraz zapewnienia stabilności swojego systemu finansowego. Osobny wniosek o udzielenie pomocy finansowej został przesłany do Międzynarodowego Funduszu Walutowego (MFW) w dniu 23 lipca 2015 r.

W dniach 12-13 lipca w czasie szczytu państw strefy euro podsumowano sytuację i wydano szczegółowe oświadczenie w sprawie dalszych działań.

W dniach 15 lipca i 22 lipca władze greckie wydały szereg aktów prawnych, zgodnie z oświadczeniem ze szczytu państw strefy euro.

Dnia 17 lipca Eurogrupa zwróciła się do instytucji UE o rozpoczęcie negocjacji dotyczących protokołu ustaleń, w którym określone zostaną warunki udzielenia pomocy finansowej na lata 2015-18 zgodnie z art. 13 Porozumienia ustanawiającego Europejski Mechanizm Stabilności. Prace były prowadzone przez Komisję Europejską we współpracy z Europejskim Bankiem Centralnym, a także wraz z Międzynarodowym Funduszem Walutowym i Europejskim Mechanizmem Stabilności.

Dnia 11 sierpnia władze Grecji i instytucje UE osiągnęły porozumienie w sprawie protokołu ustaleń na szczeblu roboczym, a ministrowie finansów państw strefy euro zatwierdzili je na szczeblu politycznym w dniu 14 sierpnia.

W dniu 14 sierpnia władze greckie uchwaliły nowy zbiór przepisów (tzw. „działania wstępne”).

Po zatwierdzeniu protokołu ustaleń przez parlamenty narodowe (w stosownych przypadkach), rada zarządzająca EMS zatwierdziła go w dniu 19 sierpnia. Następnie został on podpisany przez Komisję w imieniu EMS, jak również przez rząd grecki i grecki bank centralny.

Jest to trzeci program ESM po programach dla Cypru i Hiszpanii.

Rola Komisji Europejskiej w tych programach i ich podstawy prawne zostały określone i uzgodnione przez państwa członkowskie strefy euro w Porozumieniu ustanawiającym Europejski Mechanizm Stabilności:

- ocena konieczności i zasadności wsparcia na rzecz stabilności; dokonywana wspólnie z EBC (zob. art. 13 ust. 1 Porozumienia EMS)

- negocjowanie z danym państwem członkowskim protokołu ustaleń; w którym szczegółowo określa się warunki towarzyszące pomocy finansowej; negocjacje prowadzi Komisja we współpracy z EBC oraz, w miarę możliwości, wraz z MFW (zob. art. 13 ust. 3 Porozumienia EMS).

- podpisanie protokołu ustaleń w imieniu EMS (zob. art. 13 ust. 4 Porozumienia EMS)

- monitorowanie przestrzegania warunków udzielenia pomocy finansowej; prowadzone przez Komisję we współpracy z EBC oraz, w miarę możliwości, wraz z MFW (zob. art. 13 ust. 7 Porozumienia EMS).

Wszystkie powiązane dokumenty można znaleźć na stronie internetowej

Komunikat Komisji Europejskiej, Bruksela, 20 sierpnia 2015