We wstępnym sprawozdaniu Komisji Europejskiej z badania sektora handlu elektronicznego potwierdzono szybki rozwój handlu elektronicznego w UE i ostrzeżono przed praktykami handlowymi, które mogą wpłynąć na ograniczenie konkurencji i wyboru konsumentów.

Margrethe Vestager, europejska komisarz odpowiedzialna za politykę konkurencji, stwierdziła: Handel elektroniczny stał się ważny dla konsumentów i ma znaczący wpływ na działalność gospodarczą firm i ich strategie biznesowe. Przedsiębiorstwa powinny mieć swobodę decydowania o swoich strategiach sprzedaży online. Natomiast organy ochrony konkurencji muszą mieć pewność, że firmy nie stosują antykonkurencyjnych praktyk handlowych, które uniemożliwiałyby konsumentom europejskim czerpanie pełnych korzyści z handlu elektronicznego wynikających z większego wyboru i niższych cen.

Komisja zainicjowała badanie sektora handlu elektronicznego w maju 2015 r. w ramach strategii jednolitego rynku cyfrowego. Jednym z głównych elementów tej strategii jest zagwarantowanie konsumentom i przedsiębiorstwom lepszego dostępu do towarów i usług. Badanie sektorowe uzupełnia wnioski ustawodawcze Komisji w tym obszarze. Ma ono umożliwić Komisji stwierdzenie ewentualnych problemów w zakresie konkurencji na europejskich rynkach handlu elektronicznego. W trakcie badania Komisja zgromadziła informacje z ponad 1 800 przedsiębiorstw sprzedających online towary konsumpcyjne i treści cyfrowe oraz przeanalizowała około 8 tys. porozumień dystrybucyjnych. Opublikowane dziś sprawozdanie wstępne przedstawia początkowe ustalenia Komisji dotyczące tych kwestii.

W sprawozdaniu określono praktyki biznesowe, które mogą wzbudzać obawy związane z konkurencją. W zależności od przypadku Komisja może wszcząć dochodzenia w celu zapewnienia zgodności z przepisami UE dotyczącymi praktyk ograniczających konkurencję i nadużywania pozycji dominującej.

Główne ustalenia

Wstępne sprawozdanie potwierdza rosnące znaczenie handlu elektronicznego. Ze sprawozdania wynika, że w 2015 r. ponad połowa dorosłych konsumentów w UE zamówiła towary lub usługi przez internet, a w niektórych państwach członkowskich odsetek ten wyniósł ponad 80 proc. Handel elektroniczny pozytywnie wpływa na przejrzystość cen oraz konkurencję cenową i tym samym zwiększa możliwości wyboru i znalezienia najkorzystniejszej oferty. Przejrzystość ma również pozytywny wpływ na podaż: ze sprawozdania wynika na przykład, że ponad połowa sprzedawców detalicznych śledzi ceny oferowane przez konkurentów, a zdecydowana większość z nich w konsekwencji odpowiednio dostosowuje swoje ceny.

W sprawozdaniu wstępnym określono również pewne praktyki handlowe, które mogą ograniczać konkurencję w internecie. Sprawozdanie powinno skłonić przedsiębiorstwa do dokonania przeglądu ich aktualnych porozumień dystrybucyjnych, tak aby były zgodne z przepisami UE dotyczącymi konkurencji.

Internetowa sprzedaż towarów konsumpcyjnych

Producenci zareagowali na rozwój handlu elektronicznego, przyjmując szereg rozwiązań w celu lepszej kontroli dystrybucji swoich produktów oraz pozycjonowania swoich marek. Systemy dystrybucji selektywnej, w których produkty mogą być sprzedawane jedynie przez wybranych autoryzowanych sprzedawców, są coraz szerzej stosowane, a producenci coraz częściej sprzedają swoje produkty bezpośrednio konsumentom online.

Producenci również w coraz większym stopniu korzystają z ograniczeń umownych sprzedaży w porozumieniach dystrybucyjnych. W sprawozdaniu stwierdzono, że:

Wszystkie te ograniczenia umowne sprzedaży mogą w pewnych sytuacjach utrudniać dokonywanie zakupów w innym kraju oraz w internecie i w ostatecznym rozrachunku działać na szkodę konsumentów poprzez uniemożliwianie im czerpania korzyści z większego wyboru i niższych cen oferowanych przez e-handel.

Treści cyfrowe

Zasadnicze znaczenie dla konkurencji na rynku treści cyfrowych ma dostępność licencji właścicieli praw autorskich.

W sprawozdaniu stwierdzono, że umowy licencyjne na korzystanie z prawa autorskiego są skomplikowane i często zawierane są na wyłączność. Umowy takie przewidują zakres geograficzny, technologie oraz czas lub miejsce dystrybucji (tzw. release windows), które dostawcy treści mogą stosować.

W marcu 2016 r. Komisja opublikowała wstępne ustalenia dotyczące blokowania geograficznego, w których stwierdzono, że praktyka ta jest szeroko stosowana w handlu elektronicznym w całej UE, w szczególności w odniesieniu do treści cyfrowych. Ponad 60 proc. umów licencyjnych złożonych przez właścicieli praw autorskich ogranicza się do terytorium jednego państwa członkowskiego. Prawie 60 proc. biorących udział w badaniu dostawców treści cyfrowych stwierdziło, że do blokowania geograficznego zobowiązują ich umowy z właścicielami praw.

Blokowanie geograficzne wynika z umów między dostawcami a dystrybutorami, jednak może ono ograniczać konkurencję na jednolitym rynku, naruszając unijne zasady ochrony konkurencji. Wszelkie środki egzekwowania zasad konkurencji w odniesieniu do blokowania geograficznego musiałyby być oparte na indywidualnej ocenie każdego przypadku, co obejmowałoby również analizę ewentualnego uzasadnienia stwierdzonych ograniczeń.

Dalsze działania

Konsultacje społeczne w sprawie sprawozdania wstępnego potrwają przez okres dwóch miesięcy. Zainteresowane strony mogą zgłaszać swoje uwagi na temat ustaleń badania sektorowego, przekazywać dodatkowe informacje i poruszać inne powiązane kwestie.

Komisja zamierza opublikować sprawozdanie końcowe w pierwszym kwartale 2017 r.

Kontekst

Szczegółowe informacje można znaleźć w nocie informacyjnej oraz na stronie internetowej poświęconej badaniu sektorowemu.