Strategia dla Bałkanów Zachodnich: UE przedstawia nowe inicjatywy przewodnie oraz środki wsparcia dla ukierunkowanego na reformy regionu
W dniu dzisiejszym Komisja przyjęła strategię na rzecz wiarygodnej perspektywy rozszerzenia dla Bałkanów Zachodnich oraz zwiększonego zaangażowania UE w tym regionie.
Zgodnie z zapowiedzią przewodniczącego Jeana-Claude'a Junckera w orędziu o stanie Unii z 2017 r. Komisja przyjęła dzisiaj strategię na rzecz wiarygodnej perspektywy rozszerzenia dla Bałkanów Zachodnich oraz zwiększonego zaangażowania UE w tym regionie, potwierdzając tym samym europejską przyszłość regionu jako geostrategiczną inwestycję w stabilną, silną i zjednoczoną Europę opartą na wspólnych wartościach. W strategii określono priorytety i obszary wzmocnionej współpracy, aby stawić czoła kluczowym wyzwaniom w regionie Bałkanów Zachodnich, w szczególności w odniesieniu do konieczności przeprowadzenia fundamentalnych reform oraz zapewnienia dobrosąsiedzkich stosunków. Wiarygodna perspektywa rozszerzenia UE wymaga nieustających wysiłków i nieodwracalnych reform. Droga ku integracji europejskiej jest obiektywnym i opartym na zasługach procesem uzależnionym od wyników osiąganych przez poszczególne kraje.
W dniu dzisiejszym Komisja Europejska ogłosiła sześć inicjatyw przewodnich – konkretnych działań, jakie UE podejmie w najbliższych latach w celu wspierania procesu transformacji w krajach Bałkanów Zachodnich, w obszarach które są przedmiotem obopólnego zainteresowania. Obejmują one inicjatywy mające na celu wzmocnienie praworządności, zacieśnienie współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa i migracji za pomocą wspólnych zespołów dochodzeniowych i europejskiej straży granicznej i straży przybrzeżnej, rozszerzenie na Bałkany Zachodnie unii energetycznej UE, obniżenie opłat roamingowych oraz rozwój łączności szerokopasmowej w tym regionie. W strategii podkreślono również, że UE powinna być przygotowana na przyjęcie nowych członków po spełnieniu przez nie kryteriów.
Przewodniczący Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker powiedział: Inwestowanie w stabilność i dobrobyt na Bałkanach Zachodnich oznacza inwestowanie w bezpieczeństwo i przyszłość naszej Unii. Mimo że nie będzie kolejnych rozszerzeń podczas obecnej kadencji, Komisja Europejska nakreśliła dzisiaj drogę ku integracji europejskiej krajów Bałkanów Zachodnich. Pod warunkiem silnej woli politycznej, rzeczywistych i trwałych reform oraz ostatecznego rozwiązania sporów z sąsiadami, kraje Bałkanów Zachodnich mogą poczynić postępy na swojej drodze ku integracji europejskiej. Czy tak się stanie, to będzie w pełni zależało od obiektywnych osiągnięć poszczególnych krajów Podejście Komisji Europejskiej będzie rygorystyczne, ale będzie też sprawiedliwe. Pod koniec miesiąca udam się z wizytą do wszystkich krajów Bałkanów Zachodnich z jasnym przesłaniem: utrzymajcie kurs reform, a my w dalszym ciągu będziemy wspierać wasze europejskie aspiracje.
Wysoka przedstawiciel/wiceprzewodnicząca Federica Mogherini dodała: Bałkany Zachodnie stanowią część Europy: łączy nas historia, geografia, dziedzictwo kulturowe ale także szanse i wyzwania, przed jakimi stoimy dzisiaj i będziemy stać w przyszłości. W naszym wspólnym interesie leży coraz większa i ściślejsza współpraca, dzięki której będziemy w stanie zapewnić naszym obywatelom rozwój gospodarczy i społeczny, a także bezpieczeństwo. W strategii tej nakreślono drogę, która stoi przed nami: dla wszystkich naszych sześciu partnerów – przezwyciężyć przeszłość raz na zawsze; dla nas wszystkich – sprawić by droga Bałkanów Zachodnich w kierunku Unii Europejskiej stała się nieodwracalna i przyczyniała się do zjednoczenia naszego kontynentu. Strategia ta wyznacza wspólną, jasną, jednoznaczną, wiarygodną i konkretną perspektywę dla integracji z UE każdego z naszych sześciu partnerów. Najbliższe miesiące będą nie tylko intensywne, ale będą też miały kluczowe znaczenie dla naszych wysiłków, aby zagwarantować wykorzystanie tej historycznej i wyjątkowej szansy.
Komisarz do spraw europejskiej polityki sąsiedztwa i negocjacji w sprawie rozszerzenia, Johannes Hahn, podkreślił: W dniu dzisiejszym potwierdzamy, że drzwi Unii są otwarte dla krajów Bałkanów Zachodnich, które są enklawą otoczoną państwami UE, oraz że nasza propozycja jest szczera. Wraz z nowym podejściem, popartym konkretnymi środkami, wzmacniamy proces rozszerzenia, który wymaga wiarygodnych działań i reform, w szczególności mających na celu wzmocnienie praworządności. Musimy działać z korzyścią dla obywateli.
Skupienie się na przekonujących reformach i pojednaniu
Aby spełnić kryteria członkostwa w UE, a także w swoim własnym interesie, kraje Bałkanów Zachodnich muszą wdrożyć kompleksowe reformy w kluczowych dziedzinach. Praworządność, prawa podstawowe i sprawowanie rządów wymagają znacznego wzmocnienia. Potrzebne są rzeczywiste wyniki w zakresie reformy sądownictwa, zwalczania korupcji i przestępczości zorganizowanej oraz reformy administracji publicznej; funkcjonowanie instytucji demokratycznych wymaga znacznego udoskonalenia. Niezbędne jest dynamiczne kontynuowanie reform gospodarczych tak, aby rozwiązać strukturalne problemy niskiej konkurencyjności i wysokiego bezrobocia.
Wszystkie państwa muszą jednoznacznie zobowiązać się do przezwyciężenia – słowem i czynem – spuścizny przeszłości, poprzez zapewnienie pojednania i rozwiązania, na długo przed przystąpieniem do Unii nierozstrzygniętych kwestii, szczególnie sporów granicznych. Niezbędne jest kompleksowe, prawnie wiążące porozumienie normalizacyjne między Serbią a Kosowem, aby mogły osiągać postępy na drodze integracji europejskiej.
Sześć inicjatyw przewodnich w celu wspierania procesu transformacji Bałkanów Zachodnich
UE już teraz jest najważniejszym donatorem i inwestorem w regionie, jak również partnerem politycznym państw Bałkanów Zachodnich. UE jest także największym partnerem handlowym regionu – całkowita roczna wielkość wymiany handlowej wyniosła 43 mld EUR w 2016 r. W dniu dzisiejszym Komisja Europejska przedstawiła sześć inicjatyw przewodnich, które pozwolą na dalsze wzmacnianie naszej współpracy w wielu dziedzinach oraz wspieranie procesu transformacji w regionie Bałkanów Zachodnich. Te inicjatywy przewodnie dotyczą konkretnych obszarów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania: praworządności, bezpieczeństwa i migracji, rozwoju społeczno-gospodarczego, połączeń transportowych i energetycznych, agendy cyfrowej, pojednania i dobrosąsiedzkich stosunków. Konkretne działania w tych dziedzinach są przewidziane w latach 2018–2020.
Zrealizowanie założeń strategii dla Bałkanów Zachodnich oraz wspieranie płynnego przejścia do członkostwa wymagają odpowiednich nakładów finansowych. Komisja Europejska proponuje stopniowe zwiększanie finansowania w ramach Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA) do 2020 r. w zakresie, w jakim umożliwia to realokacja środków w ramach istniejącej puli.Tylko w 2018 r. przewidziano 1,07 mld EUR pomocy przedakcesyjnej dla Bałkanów Zachodnich, oprócz prawie 9 mld EUR pomocy w latach 2007–2017.
Kolejne kroki na drodze do UE
Polityka rozszerzenia UE musi być nieodłączną częścią szerszej strategii na rzecz wzmocnienia Unii do roku 2025, którą to strategię nakreślił przewodniczący Jean-Claude Juncker w orędziu o stanie Unii wygłoszonym we wrześniu 2017 r. oraz w planie działania na rzecz bardziej zjednoczonej, wydajniejszej i bardziej demokratycznej Unii. UE może w przyszłości liczyć więcej niż 27 członków, jednak dynamika postępów wszystkich państw Bałkanów Zachodnich na drodze do integracji z UE zależy od indywidualnych osiągnięć każdego z nich oraz będzie przebiegała w zróżnicowanym tempie. W strategii wskazano działania, jakie powinny zostać podjęte przez Czarnogórę i Serbię w celu zakończenia procesu przystąpienia w perspektywie 2025 r. Inne kraje mogłyby do nich dołączyć w przyszłości, natomiast w chwili obecnej Czarnogóra i Serbia są jedynymi krajami, z którymi trwają negocjacje akcesyjne. Perspektywa ta będzie ostatecznie zależeć od silnej woli politycznej, rzeczywistych i trwałych reform oraz ostatecznego rozwiązania sporów z sąsiadami.
Wszystkie kraje Bałkanów Zachodnich mają okazję do poczynienia postępów na swojej drodze ku integracji europejskiej. Komisja dokonuje oceny postępów wszystkich krajów w sposób sprawiedliwy i obiektywny, w oparciu o ich zasługi oraz tempo osiągania postępów. Albania i Była Jugosłowiańska Republika Macedonii czynią znaczne postępy na drodze ku integracji europejskiej i Komisja jest gotowa sporządzić zalecenia dotyczące rozpoczęcia negocjacji akcesyjnych, o ile spełnione zostaną określone warunki. Zanim to nastąpi, Komisja rozpocznie przygotowanie opinii na temat wniosku o członkostwo Bośni i Hercegowiny po otrzymaniu wyczerpujących i kompletnych odpowiedzi na kwestionariusz. Przy założeniu dalszych wysiłków i zaangażowania Bośnia i Hercegowina mogłaby stać się krajem kandydującym do przystąpienia do UE. Kosowo ma szansę na trwałe postępy w kontekście wdrażania układu o stabilizacji i stowarzyszeniu oraz na postępy na drodze ku integracji europejskiej, gdy obiektywne okoliczności będą na to pozwalały.
Zaangażowanie polityczne ze strony przywódców państw regionu
Wypełnienie warunków i kryteriów członkostwa w UE będzie wymagało od poszczególnych krajów intensywnej pracy. W strategii podkreślono, że przywódcy krajów regionu muszą jednoznacznie zadeklarować swoją orientację strategiczną i zaangażowanie. To oni muszą ostatecznie wziąć na siebie odpowiedzialność za wykorzystanie tej historycznej szansy.
Przygotowania UE do przyjęcia nowych członków
Unia musi być gotowa na przyjęcie nowych członków – po spełnieniu przez nich warunków – również z instytucjonalnego i finansowego punktu widzenia. Zanim Unia się powiększy, musi sama stać się silniejsza, stabilniejsza i bardziej efektywna. W celu zapewnienia skutecznego procesu decyzyjnego musimy korzystać z głosowania większością kwalifikowaną w Radzie w obszarach polityki, w których jest to już przewidziane. Ponadto w trzecim kwartale 2018 r. Komisja Europejska przedstawi propozycję dalszego zwiększenia zakresu głosowania większością kwalifikowaną, zgodnie z zapowiedzią przewodniczącego Jeana Claude'a Junckera w orędziu o stanie Unii z 2017 r.
Należy wprowadzić skuteczniejszy mechanizm przeciwdziałania systemowemu zagrożeniu lub naruszaniu praworządności przez którekolwiek z państw członkowskich UE – inicjatywa Komisji w tym zakresie jest spodziewana w październiku 2018 r.
Ponadto należy wprowadzić również szczególne ustalenia uniemożliwiające przyszłym państwom członkowskim zablokowanie przystąpienia innych krajów kandydujących z regionu Bałkanów Zachodnich.
Informacje ogólne
Arkusz informacyjny – Dalsze działania w związku z możliwą perspektywą 2025 r.
Arkusz informacyjny – Potencjał gospodarczy stosunków UE z Bałkanami Zachodnimi
Arkusz informacyjny – Proces rozszerzenia
Infografia – Była Jugosłowiańska Republika Macedonii
Infografia – Bośnia i Hercegowina
Kontakty z mediami:
- Maja KOCIJANCIC (+32 2 298 65 70)
- Alceo SMERILLI (+ 32 2 296 48 87)
Zapytania od obywateli: Serwis Europe Direct – tel. [ 00 800 67 89 10 11 ] lub e-mail
Komunikat prasowy Komisji Europejskiej, IP/18/561, Strasburg, 6 lutego 2018 r.
