Pytania i odpowiedzi: udoskonalony kodeks postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji.

Dlaczego potrzebna jest zmiana kodeksu postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji?

Od czasu opublikowania pierwszego kodeksu w 2018 r. zjawisko dezinformacji – często złożone i wyrafinowane – nadal szybko ewoluuje, zwłaszcza w kontekście pandemii COVID-19 i wojny w Ukrainie. Chociaż pierwszy kodeks stanowił dobry pierwszy krok, jego ocena przeprowadzona przez Komisję w 2020 r. wykazała również pewne niedociągnięcia, takie jak:

• niespójne i niepełne stosowanie kodeksu przez platformy i państwa członkowskie;
• luki w wywiązywaniu się z zobowiązań wynikających z kodeksu;
• brak odpowiedniego mechanizmu monitorowania, w tym kluczowych wskaźników efektywności;
• brak zobowiązań dotyczących dostępu do danych platform na potrzeby badań nad dezinformacją;
• ograniczony udział zainteresowanych stron, w szczególności sektora reklamy.

Zmiana kodeksu ma na celu usunięcie tych luk i niedociągnięć, a także uwzględnienie wniosków wyciągniętych ze wspomnianych kryzysów dezinformacyjnych, tak aby zapewnić UE odpowiednie narzędzia do zwalczania rozprzestrzeniania się dezinformacji.

Jaki przebiegał proces opracowywania nowego kodeksu postępowania?

Kodeks postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji przyjęty w 2018 r. był kamieniem milowym. Był to pierwszy na świecie instrument samoregulacyjny zobowiązujący podmioty z branży do dobrowolnego wprowadzenia środków przeciwdziałających dezinformacji.

Po dokonaniu oceny Komisja opublikowała w maju 2021 r. szczegółowe wytyczne dotyczące sposobu udoskonalenia kodeksu przez sygnatariuszy w celu stworzenia bardziej przejrzystego, bezpiecznego i godnego zaufania środowiska internetowego.

W procesie przeglądu kodeksu do pierwotnych sygnatariuszy, a więc największych platform internetowych działających w UE, a także dużych stowarzyszeń branżowych z europejskiego sektora reklamy, dołączyło wielu potencjalnych sygnatariuszy. W procesie opracowywania kodeksu uczestniczyli – na zlecenie sygnatariuszy – Valdani, Vicari and Associates (VVA), niezależna firma konsultingowa, oraz Oreste Pollicino, profesor prawa konstytucyjnego Uniwersytetu Bocconiego w charakterze bezstronnego mediatora. Proces przeglądu zakończył się, a 34 sygnatariuszy przyjęło kodeks, składając formularze aplikacyjne. Kodeks mogą przyjąć nowi sygnatariusze.

Kim są sygnatariusze nowego kodeksu?

Do sygnatariuszy należą największe platformy internetowe działające w UE, a także stowarzyszenia branżowe i odpowiednie podmioty ze środowiska internetu i reklamy, które przyjęły już poprzedni kodeks. Są to: Google, Meta, Twitter, Microsoft, TikTok, DOT Europe, Światowa Federacja Reklamodawców (WFA), Europejskie Stowarzyszenie Agencji Komunikacyjnych (EACA), Związek Pracodawców Branży Internetowej (Interactive Advertising Bureau, IAB Europe) oraz Kreativitet & Kommunikation.

Nowi sygnatariusze, którzy wzięli również udział w procesie przeglądu, to m.in.: internetowe platformy transmisji wideo Twitch i Vimeo; sieci społecznościowe Clubhouse i The Bright App; czeski portal internetowy Seznam i wyszukiwarka Neeva; weryfikatorzy informacji Maldita, PagellaPolitica, Demagog i Faktograf; dostawcy technologii reklamowych MediaMath i DoubleVerify, a także inicjatywa branży reklamowej GARM; organizacje społeczeństwa obywatelskiego i organizacje badawcze Avaaz, Globsec, Reporterzy bez Granic i VOST Europe; oraz organizacje, które zapewniają specjalistyczną wiedzę i rozwiązania techniczne na potrzeby zwalczania dezinformacji, Adobe, Crisp Thinking, Kinzen, Logical, Newsback, NewsGuard i WhoTargetsMe.

Czy do kodeksu mogą przystąpić dodatkowi sygnatariusze?

Tak, udoskonalony kodeks mogą przyjąć dodatkowi sygnatariusze. Jednym z oczekiwań Komisji w odniesieniu do nowego kodeksu było uwzględnienie dostosowanych do potrzeb zobowiązań, które odpowiadają różnorodności usług świadczonych przez sygnatariuszy, ich wielkości i szczególnej roli, jaką odgrywają. W związku z tym, że w procesie opracowywania nowego kodeksu udział wzięli różni nowi sygnatariusze, kodeks uwzględnia obecnie szeroki zakres obszarów i zobowiązań odpowiednich dla szerokiego grona podmiotów zainteresowanych podejmowaniem działań mających na celu ograniczenie dezinformacji. Ponadto kodeks ustanawia nową grupę zadaniową, a także solidne ramy monitorowania oparte na regularnej sprawozdawczości i wielu wskaźnikach poziomu usług w celu zapewnienia zgodności. Kodeks ustanawia forum służące przeglądowi i dostosowaniu zobowiązań w świetle zmian technologicznych, społecznych, rynkowych i legislacyjnych, zapewniając tym samym, że kodeks pozostanie adekwatny do zakładanych celów w dłuższej perspektywie.

Zainteresowane strony, które chcą dołączyć do sygnatariuszy kodeksu z 2022 r., mogą skontaktować się z grupą zadaniową w celu podpisania udoskonalonego kodeksu.

Czym nowy kodeks różni się od kodeksu opublikowanego w 2018 r.?

Konkretnie rzecz ujmując, nowy kodeks zawiera zobowiązania do:

• zwiększenia uczestnictwa; kodeks został opracowany nie tylko na potrzeby dużych platform, ale jest również skierowany do szerokiego zakresu podmiotów, które mogą przyczynić się do ograniczenia rozprzestrzeniania się dezinformacji, a do przyjęcia go zachęca się większą liczbę sygnatariuszy;
• ograniczenia zachęt finansowych do rozpowszechniania dezinformacji poprzez zapewnienie, aby podmioty będące źródłem dezinformacji nie uzyskiwały dochodów z reklam;
• uwzględnienia w kodeksie nowych zachowań manipulacyjnych, takich jak fałszywe konta, boty lub szkodliwe „deep fakes” rozpowszechniające dezinformację;
• wzmocnienia pozycji użytkowników za pomocą lepszych narzędzi rozpoznawania, rozumienia i sygnalizowania dezinformacji;
• rozszerzenia zakresu weryfikacji informacji we wszystkich państwach UE i we wszystkich jej językach, przy jednoczesnym zapewnieniu, by weryfikatorzy informacji byli uczciwie wynagradzani za swoją pracę;
• zapewnienia przejrzystości reklamy politycznej poprzez umożliwienie użytkownikom łatwego rozpoznawania reklam politycznych dzięki lepszemu etykietowaniu i informowaniu o sponsorach, wydatkach na reklamy i okresach ich wyświetlania;
• poprawy wspierania naukowców poprzez zapewnienie im lepszego dostępu do danych gromadzonych przez platformy;
• oceny skutków kodeksu za pomocą solidnych ram monitorowania i regularnych sprawozdań platform na temat sposobu wywiązywania się przez nie z zobowiązań;
• utworzenia centrum przejrzystości i grupy zadaniowej na potrzeby uzyskania łatwego i przejrzystego wglądu we wdrażanie kodeksu, utrzymania jego aktualności i adekwatności do zakładanych celów.

Zwiększenie udziału w procesie opracowywania kodeksu umożliwiło ustanowienie bardziej solidnych i dostosowanych do potrzeb zobowiązań obejmujących wszystkie obszary wymagające poprawy określone w wytycznych Komisji w celu poprawy przeciwdziałania rozprzestrzenianiu się dezinformacji w internecie.

Jakie działania są podejmowane, by zdemonetyzować dezinformację?

Kodeks rozszerza zobowiązania mające na celu wyłączenie z finansowania rozpowszechniania dezinformacji w całym łańcuchu dostaw reklamy. Organizacje reklamodawców, agencje komunikacji, przedsiębiorstwa i platformy zajmujące się technologiami reklamowymi zobowiązują się do podejmowania działań w celu kontrolowania i ograniczania zjawiska umieszczania reklam na kontach i na stronach internetowych rozpowszechniających dezinformację lub obok treści dezinformacyjnych, a także do ograniczania rozpowszechniania reklam zawierających dezinformację. Bardzo rygorystyczne wymogi kwalifikowalności i przegląd treści ograniczą możliwości monetyzacji dezinformacji poprzez umieszczanie reklam. Poprawa współpracy między zainteresowanymi podmiotami zapewni lepszą kontrolę nad umieszczaniem reklam. Narzędzia zapewniania bezpieczeństwa marki i współpraca z organizacjami stron trzecich zapewnią większą przejrzystość i kontrolę podmiotów zamieszczających reklamy w internecie.

W jaki sposób kodeks zapewnia przejrzystość reklamy politycznej?

Sygnatariusze kodeksu zobowiązują się do podjęcia dalszych kroków w celu zapewnienia przejrzystości reklamy politycznej, równolegle z wnioskiem dotyczącym rozporządzenia w sprawie przejrzystości i targetowania reklamy politycznej. Aby zapewnić użytkownikom możliwość odróżniania reklam politycznych od innych reklam i treści, na wyświetlanych treściach stosowane będą jasne etykiety. Sygnatariusze uwzględnią również wyniki badań i najlepsze praktyki do swoich systemów etykietowania w celu poprawy zrozumienia przez użytkowników.

Kodeks zobowiązuje sygnatariuszy do utrzymywania i ulepszania repozytoriów reklam politycznych i reklam społecznych, które będą zawierać same reklamy, a także powiązane informacje na temat przejrzystości, w tym okres wyświetlania, wydatki na nie, liczbę wyświetleń i kryteria wyboru odbiorców, dane demograficzne i liczbę odbiorców tych reklam. Ponadto sygnatariusze wprowadzą odpowiednie systemy weryfikacji tożsamości sponsorów reklam politycznych i reklam społecznych oraz zapewnią spełnianie wymogów w zakresie etykietowania i przejrzystości przed umieszczeniem reklam. Kodeks zawiera również zobowiązania sygnatariuszy reprezentujących społeczeństwo obywatelskie do prowadzenia badań i składania sprawozdań na temat stosowania reklam politycznych i społecznych, a także ich monitorowania oraz, w stosownych przypadkach, do uczestnictwa w udoskonalaniu polityki i praktyk w tej dziedzinie.

W jaki sposób kodeks uwzględnia zachowania manipulacyjne?

Kodeks przewiduje bardziej kompleksowe uwzględnienie obecnych i pojawiających się form zachowań manipulacyjnych wykorzystywanych do rozpowszechniania dezinformacji, a także zagranicznych manipulacji informacjami i ingerencji w informacje. Sygnatariusze zgadzają się wypracować wspólne rozumienie zachowań i praktyk manipulacyjnych mających na celu rozpowszechnianie dezinformacji, które nie są dozwolone w ramach świadczonych przez nich usług, takich jak boty, fałszywe konta, zorganizowane kampanie manipulacyjne, przejmowanie rachunków, szkodliwe „deep fakes” itp. Biorąc pod uwagę zmieniający się charakter takich taktyk, technik i procedur stosowanych przez podmioty działające w złej wierze, wykaz ten i terminologia będą okresowo poddawane przeglądowi. Na tej podstawie sygnatariusze przyjmą, wzmocnią i wprowadzą w życie przejrzyste zasady obejmujące szereg zidentyfikowanych zachowań i praktyk. Ponadto sygnatariusze ustanowią kanały operacyjne umożliwiające proaktywną wymianę informacji na temat incydentów, które pojawiają się podczas świadczenia przez nich usług, aby zapobiec ich rozprzestrzenianiu się i ponownemu występowaniu podczas świadczenia innych usług.

Jakie narzędzia będą dostępne dla użytkowników?

Użytkownicy będą lepiej przygotowani do identyfikowania dezinformacji i reagowania na nią:

• etykietowanie będzie szerzej dostępne w ramach usług świadczonych przez platformy w całej UE;
• w ramach usług użytkownicy będą dysponować funkcjonalnością umożliwiającą sygnalizowanie dezinformacji;
• wiarygodne informacje będą lepiej promowane;
• przyjęcie bezpiecznych praktyk projektowania sprawi, że usługi świadczone przez platformy staną się bardziej odporne na gwałtowne rozprzestrzenianie się dezinformacji. Na przykład system rekomendacji zwiększy widoczność wiarygodnych źródeł, a niewiarygodne źródła będą wyświetlane w mniejszym stopniu;
• dostawcy aplikacji do przesyłania wiadomości wprowadzą szczególne funkcje – zgodne z charakterem tych usług – mające na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się dezinformacji;
• dla użytkowników, których dotyczą decyzje w sprawie ich treści, dostępny będzie przejrzysty mechanizm odwoławczy.

W dziedzinie umiejętności korzystania z mediów kodeks zawiera zobowiązania dotyczące narzędzi służących poprawie umiejętności korzystania z mediów i krytycznego myślenia, kampanii uświadamiających i partnerstw. W kodeksie położono szczególny nacisk na angażowanie słabszych grup społecznych w kampanie poświęcone rozwijaniu umiejętności korzystania z mediów i współpracę z podmiotami posiadającymi odpowiednią wiedzę fachową, takimi jak Europejskie Obserwatorium Mediów Cyfrowych, działającą w ramach ERGA grupą ds. umiejętności korzystania z mediów i grupą ekspertów ds. umiejętności korzystania z mediów.

Jak poprawi się dostęp do danych dla naukowców?

Kodeks zapewnia solidne ramy dostępu do danych platform do celów badawczych: dane nieosobowe, zanonimizowane, zagregowane lub w sposób oczywisty udostępnione publicznie będą udostępniane w drodze zautomatyzowanego dostępu. Utworzony zostanie system weryfikacji naukowców i wniosków badawczych w celu uproszczenia dostępu do danych wymagających dodatkowej kontroli.

Platformy zobowiązują się również do wspierania badań nad dezinformacją, natomiast naukowcy zobowiązują się do prowadzenia badań w oparciu o przejrzystą metodykę i normy etyczne.

Jak poprawi się zakres i wpływ weryfikacji informacji?

Kodeks zawiera obecnie kompleksowy zestaw zobowiązań mających na celu zwiększenie zakresu weryfikacji informacji i wsparcie pracy weryfikatorów informacji. Odpowiedni sygnatariusze zobowiązują się do konsekwentnego korzystania z pracy weryfikatorów informacji w odniesieniu do świadczonych przez nie usług, obejmujących wszystkie państwa członkowskie i języki. We współpracy z Europejskim Obserwatorium Mediów Cyfrowych ustanowiono również ramy zorganizowanej i stabilnej pod względem finansowym współpracy między platformami a społecznością zajmującą się weryfikacją informacji.

Aby poprawić jakość i wpływ weryfikacji informacji, kodeks przewiduje intensywniejszą wymianę informacji między platformami a weryfikatorami informacji, a także utworzenie repozytorium weryfikacji informacji.

Społeczność zajmująca się weryfikacją informacji zobowiązuje się do działania w oparciu o rygorystyczne zasady etyczne i zasady przejrzystości w celu ochrony swojej niezależności.

Czego możemy oczekiwać od grupy zadaniowej i centrum przejrzystości?

Celem grupy zadaniowej będzie zachowanie aktualności kodeksu i jego adekwatności do zakładanych celów, poprzez ustanowienie m.in. forum mającego na celu przegląd i dostosowanie zobowiązań w świetle zmian technologicznych, społecznych, rynkowych i legislacyjnych. W skład grupy zadaniowej wchodzą sygnatariusze kodeksu i przedstawiciele Europejskiego Obserwatorium Mediów Cyfrowych (EDMO), Europejskiej Grupy Regulatorów ds. Audiowizualnych Usług Medialnych (ERGA), Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ), a przewodniczy jej Komisja Europejska. Do wspierania jej prac grupa zadaniowa może również zaprosić – w charakterze obserwatorów – odpowiednich ekspertów. Grupa zadaniowa odbyła dziś posiedzenie inauguracyjne. Grupa będzie się spotykać stosownie do potrzeb, co najmniej raz na 6 miesięcy.

Centrum przejrzystości, dostępne dla wszystkich obywateli, umożliwi wgląd w postępy we wdrażaniu środków przewidzianych w kodeksie, zapewniając przejrzystość i regularne aktualizacje istotnych informacji. Ten wspólny punkt odniesienia, ustanowiony i utrzymywany przez sygnatariuszy kodeksu, zacznie działać i będzie publicznie dostępny w ciągu 6 miesięcy.

Jaki jest związek między kodeksem, aktem o usługach cyfrowych i przyszłymi przepisami dotyczącymi przejrzystości i targetowania reklamy politycznej?

W akcie prawnym o usługach cyfrowych zaproponowano podejście oparte na analizie ryzyka w połączeniu z jego nadzorem, zobowiązujące bardzo duże platformy internetowe do ograniczania ryzyka systemowego stwarzanego przez ich systemy. Takie ryzyko obejmuje rozpowszechnianie nielegalnych treści oraz celową manipulację usługami, na przykład w celu rozpowszechniania dezinformacji. Nowa Europejska Rada ds. Usług Cyfrowych i bezpośrednie uprawnienia wykonawcze przekazane Komisji zapewnią odpowiedni nadzór nad nowymi przepisami, w tym nad usługami spoza UE, które mają być świadczone w UE. Akt prawny o usługach cyfrowych zachęca do wdrażania dobrowolnych inicjatyw, takich jak kodeksy postępowania. Kodeks ma stać się środkiem łagodzącym i kodeksem postępowania uznanym we współregulacyjnych ramach aktu o usługach cyfrowych. Działania podejmowane zgodnie z kodeksem pomogą zatem bardzo dużym platformom internetowym ograniczyć ryzyko wynikające z dezinformacji występującej w świadczonych przez nich usługach.

Kodeks uzupełnia również proponowane rozporządzenie w sprawie przejrzystości i targetowania reklamy politycznej za pomocą środków inicjowanych przez branżę w celu osiągnięcia postępów w zapewnianiu przejrzystości i publicznego ujawniania płatnych treści politycznych. Nowy kodeks ułatwi identyfikację reklam politycznych dzięki skutecznemu etykietowaniu i nowym obowiązkom w zakresie przejrzystości.

Jakie są kolejne kroki po podpisaniu nowego kodeksu?

Od dziś sygnatariusze będą mieli 6 miesięcy na wprowadzenie środków i wywiązanie się z zobowiązań, które podjęli. Na początku 2023 r. przedstawią oni Komisji pierwsze sprawozdania z wdrażania kodeksu. Ogólnie rzecz biorąc, bardzo duże platformy internetowe, określone w akcie o usługach cyfrowych, będą składać sprawozdania z wywiązywania się ze swoich zobowiązań wynikających z kodeksu co sześć miesięcy. Inni sygnatariusze będą składać sprawozdania co rok.

Biorąc pod uwagę porady ekspertów i wsparcie ze strony ERGA i EDMO, Komisja będzie regularnie oceniać postępy we wdrażaniu kodeksu w oparciu o szczegółowe sprawozdania jakościowe i ilościowe, które mają przedstawiać sygnatariusze.

Udoskonalony kodeks zawiera również wyraźne zobowiązanie do działania na rzecz ustanowienia wskaźników strukturalnych umożliwiających pomiar ogólnego wpływu kodeksu na dezinformację. Pierwszy zestaw wskaźników powinien zostać opracowany w ciągu 9 miesięcy.

Kontakty dla prasy

• Johannes BAHRKE johannes.bahrke@ec.europa.eu
• Charles MANOURY charles.manoury@ec.europa.eu

QANDA/22/3665
Pytania i odpowiedzi
16 czerwca 2022, Bruksela